Page 23 - usttak

tarafından STA’nın 1 Ocak 2016 tarihinde yürürlüğe konulması ile birlikte Rusya tek Ukrayna ile Rusya Federasyonu hükümetleri arasında 17 Aralık 2013 tarihinde
taraflı olarak Ukrayna STA’yı askıya almıştır. Moskova’da gerçekleşen görüşmeler çerçevesinde Gazprom ile Naftogaz Ukrayna ara-

sında doğalgaz fiyatının 400 dolardan 268,5 dolara düşürülmesini öngören bir anlaş-
Ukrayna ekonomisi Rusya Federasyonu’ndan gelen doğalgaza önemli ölçüde bağımlı ma imzalandı. Fakat Kırım’da yapılan sözde referandumun ardından Kırım’ı ilhâk eden
olmakla birlikte, Rus doğalgazını Avrupa’ya ileten boru hatları da esas olarak Ukrayna Rusya, 1 Nisan 2014 tarihinde Ukrayna ile 2010 yılında yaptığı Harkov Anlaşması’nı
topraklarından geçmektedir. Zaman zaman Ukrayna ile Rusya arasındaki siyasi ilişkile- feshetmiş olup, Ukrayna’ya doğalgaz tedarikinde bütün tercihli politikalarını kaldıra-

rin gelişimi paralelinde doğal gaz akışında sıkıntılar yaşandığı gözlemlenmiştir.
rak, 2014 yılının Nisan ayından itibaren doğalgazın ihraç fiyatını 1.000 m başına 485
3
Ukrayna’nın Rusya Federasyonu şirketi Gazprom’a doğalgaz borçlarını ödememesi, Uk- dolara yükseltmiştir. Daha sonra, 1 Kasım 2014 – 31 Mart 2015 dönemi için uygulanan
3
rayna toprakları üzerindeki gaz sisteminden illegal gaz çekilmesi ve benzeri neden- fiyat 1.000 m başına 378,22 dolar seviyesine indirilmiştir.
lerle, Ukrayna toprakları üzerindeki transit geçiş sisteminin yerine, başka gaz transit Hali hazırda, Ukrayna Avrupa’daki 5 inci büyük doğalgaz kullanıcısı ülke konumunda-
proje arayışına girilmiştir. 2001 yılı Ekim ayında Rusya ve Ukrayna arasında, 2014 yı- dır. Kısa dönemde ise doğalgaz fiyat artışı Ukrayna’nın ödemeler dengesine ilave bir
lına kadar Rus doğalgazının Ukrayna toprakları üzerinden geçişine ilişkin bir anlaşma yük getirecek ve sanayi tesislerinin yüksek enerji maliyetleriyle çalışması durumunda

imzalanmıştır. Ukrayna Rusya Federasyonu’ndan ithal ettiği doğalgazın 1000 m3’üne rekabet gücünü koruma konusunda zorlanabileceklerdir. Kaldı ki bir çok sanayi tesisi
2006 yılında ortalama 95 dolar, 2007 yılında 130 dolar ödemiştir. Bu rakam 2008 yılı zaten son derece verimsiz bir şekilde çalışmaktadır.
için 179,5 dolara yükselmiştir. 2009 yılı ilk aylarında artık kronik hale gelen Ukray-
na-Rusya arasındaki doğal gaz krizi Avrupa Birliği’nin de müdahalesiyle iki ülke arasın- Ukrayna’ya 2005 yılının Aralık ayında Avrupa Birliği ve 2006 yılının Mart ayında ABD
da yeni şartlarla bir anlaşma yapılmasıyla sonuçlanmış ve Rusya Ukrayna’nın satın al- tarafından “Pazar Ekonomisi Statüsü” tanınmıştır. 14 yıldır süren müzakerelerin ardın-

mış olduğu doğal gaz fiyatını yükseltmiştir. Söz konusu anlaşma kapsamında kademeli dan, Ukrayna 16 Mayıs 2008 tarihinde Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) üye olmuştur.
bir fiyatlandırma yapılmış olup, doğal gazın 1000 m3’ünün yıllık ortalama fiyatı 2009 Buna karşın, küresel krizin etkileri ile siyasi istikrarsızlığın bir arada gittiği Ukrayna’da
yılında 228,8 dolar, 2010 yılında 250 dolar ve 2011 yılında 319 dolar seviyesinde ekonomik alanda alınan bir takım önlemlerin DTÖ üyeliği ile ters düştüğü de gözlen-

gerçekleşmiştir. mektedir.

Bu arada, 21 Nisan 2010 tarihinde Ukrayna ile Rusya Federasyonu Devlet Başkan- AB ile Ukrayna arasında kapsamlı mahiyette yeni bir genişletilmiş Ortaklık ve İşbirliği
ları tarafından Rus Karadeniz Filosunun Kırım’daki (Sevastopol) varlığının 25 yıllığı- Anlaşması (OİA) akdedilmesine yönelik müzakereler 6 Şubat 2007 tarihinde Kiev’de

na (2017’den 2042’ye kadar) uzatılmasına dair Harkov Anlaşması’nı imzalanmıştır. düzenlenen AB-Ukrayna Bakanlar Toplantısı ile açılmış, teknik mahiyetteki ilk tur müza-
Harkov Anlaşması aynı zamanda, Rusya’nın Sivastopol üssü karşılığında Ukrayna’ya kereler 2007 yılı Mart ayında, serbest ticarete ilişkin müzakereler ise Ukrayna’nın DTÖ
1.000 m doğalgaz başına 100 dolar indirim uygulamasını öngörmüştür. 2012 yılında üyeliğinden sonra başlatılmıştır. Uzun süren müzakereler sonucunda, 30 Mart 2012
3
doğalgaz fiyatı 432 dolara’a yükselmiştir. tarihinde Ukrayna – Avrupa Birliği (AB) Ortaklık Anlaşması Avrupa Birliği ile Ukray-
na müzakerecileri tarafından parafe edilmiş ve bilahare 28-29 Kasım 2013 tarihinde
Rusya tarafından, Ukrayna’nın Rusya, Kazakistan ve Belarus arasındaki gümrük bir- Litvanya/Vilnius’da yapılan Doğu Ortaklığı Zirvesinde imzalanmasına karar verilmişti.
liğine katılımı halinde Ukrayna’ya doğalgazın iç piyasa fiyatından verileceği garanti Ancak, Ukrayna Bakanlar Kurulunca 21 Kasım 2013 tarihinde yayımlanan bir karar ile
edilmektedir. Ancak, bu durumun Ukrayna AB ilişkilerini bozabileceği düşüncesiyle, Vilnius Zirvesinde imzalanması beklenen söz konusu anlaşmanın imzalanmasına yö-
Rusya’nın bu teklifine olumlu yaklaşılmamaktadır. Diğer taraftan, bir süredir süren ça- nelik çalışmaları Ukrayna hükümeti tek taraflı olarak askıya almıştır.

balara rağmen Rusya’nın gaz fiyatlarını düşürmeyi reddetmesi üzerine Ukrayna tarafı
2012 yılında Rusya’dan ithal etmiş olduğu gaz miktarını bir önceki yıla göre % 26,5 Bu süreçte, yukarıda da bahsedildiği üzere, 17 Aralık 2013 tarihinde Moskova’da ger-
oranında azaltarak 32,9 milyar m seviyesine, 2013 yılında ise bir önceki yıla göre % çekleştirilen “Ukrayna-Rusya VI. Hükümetler arası Komisyon Toplantısı”nda iki ülke
3
15,1 oranında azaltarak 28,1 milyar m seviyesine düşürmüştür. devlet başkanları tarafından Naftogaz Ukrayna ile Gazprom Rusya arasında 19 Ocak
3
2009 tarihinde imza altına alınmıştır. Doğalgaz Tedarikine Dair Anlaşmada değişik-
2013 yılında Ukrayna 1.000 m doğalgaz için Rusya’ya 400 dolar ödeme yapmaktaydı.
3

18 19