Page 22 - usttak

tarafından STA’nın 1 Ocak 2016 tarihinde yürürlüğe konulması ile birlikte Rusya tek
taraflı olarak Ukrayna STA’yı askıya almıştır.

Ukrayna ekonomisi Rusya Federasyonu’ndan gelen doğalgaza önemli ölçüde bağımlı
olmakla birlikte, Rus doğalgazını Avrupa’ya ileten boru hatları da esas olarak Ukrayna
topraklarından geçmektedir. Zaman zaman Ukrayna ile Rusya arasındaki siyasi ilişkile-

rin gelişimi paralelinde doğal gaz akışında sıkıntılar yaşandığı gözlemlenmiştir.

Ukrayna’nın Rusya Federasyonu şirketi Gazprom’a doğalgaz borçlarını ödememesi, Uk-
rayna toprakları üzerindeki gaz sisteminden illegal gaz çekilmesi ve benzeri neden-

lerle, Ukrayna toprakları üzerindeki transit geçiş sisteminin yerine, başka gaz transit
proje arayışına girilmiştir. 2001 yılı Ekim ayında Rusya ve Ukrayna arasında, 2014 yı-
lına kadar Rus doğalgazının Ukrayna toprakları üzerinden geçişine ilişkin bir anlaşma

imzalanmıştır. Ukrayna Rusya Federasyonu’ndan ithal ettiği doğalgazın 1000 m3’üne
2006 yılında ortalama 95 dolar, 2007 yılında 130 dolar ödemiştir. Bu rakam 2008 yılı
için 179,5 dolara yükselmiştir. 2009 yılı ilk aylarında artık kronik hale gelen Ukray-
na-Rusya arasındaki doğal gaz krizi Avrupa Birliği’nin de müdahalesiyle iki ülke arasın-
da yeni şartlarla bir anlaşma yapılmasıyla sonuçlanmış ve Rusya Ukrayna’nın satın al-

mış olduğu doğal gaz fiyatını yükseltmiştir. Söz konusu anlaşma kapsamında kademeli
bir fiyatlandırma yapılmış olup, doğal gazın 1000 m3’ünün yıllık ortalama fiyatı 2009
yılında 228,8 dolar, 2010 yılında 250 dolar ve 2011 yılında 319 dolar seviyesinde

gerçekleşmiştir.

Bu arada, 21 Nisan 2010 tarihinde Ukrayna ile Rusya Federasyonu Devlet Başkan-
ları tarafından Rus Karadeniz Filosunun Kırım’daki (Sevastopol) varlığının 25 yıllığı-

na (2017’den 2042’ye kadar) uzatılmasına dair Harkov Anlaşması’nı imzalanmıştır.
Harkov Anlaşması aynı zamanda, Rusya’nın Sivastopol üssü karşılığında Ukrayna’ya
1.000 m doğalgaz başına 100 dolar indirim uygulamasını öngörmüştür. 2012 yılında
3
doğalgaz fiyatı 432 dolara’a yükselmiştir.

Rusya tarafından, Ukrayna’nın Rusya, Kazakistan ve Belarus arasındaki gümrük bir-
liğine katılımı halinde Ukrayna’ya doğalgazın iç piyasa fiyatından verileceği garanti
edilmektedir. Ancak, bu durumun Ukrayna AB ilişkilerini bozabileceği düşüncesiyle,
Rusya’nın bu teklifine olumlu yaklaşılmamaktadır. Diğer taraftan, bir süredir süren ça-

balara rağmen Rusya’nın gaz fiyatlarını düşürmeyi reddetmesi üzerine Ukrayna tarafı
2012 yılında Rusya’dan ithal etmiş olduğu gaz miktarını bir önceki yıla göre % 26,5
oranında azaltarak 32,9 milyar m seviyesine, 2013 yılında ise bir önceki yıla göre %
3
15,1 oranında azaltarak 28,1 milyar m seviyesine düşürmüştür.
3
2013 yılında Ukrayna 1.000 m doğalgaz için Rusya’ya 400 dolar ödeme yapmaktaydı.
3

18